Tętnice i żyły – rodzaje, budowa, choroby

Ludzki układ krwionośny to układ zamknięty. Oznacza to, że krew nie wylewa się do jam ciała, krąży po naszym organizmie w specjalnych naczyniach. Te naczynia krwionośne, to tętnice i żyły, a także naczynia włosowate. Jak są zbudowane? Jaka jest ich rola? Odpowiadamy na te pytania w dzisiejszym wpisie!

Tętnice i żyły w ciele człowieka – jaka jest ich budowa?

Tętnice i żyły w ciele człowieka mają postać tętniących cew, które rozszerzają się i zwężają zgodnie z pracą serca. Naczynia te składają się z trzech warstw.

Są to:

• śródbłonek (warstwa wewnętrzna),
• mięśnie gładkie i włókna sprężyste (warstwa środkowa),
• tkanka łączna wiotka z włóknami kolagenowymi i sprężystymi (warstwa zewnętrzna).

Po co mamy tętnice i żyły?

Naczynia krwionośne takie jak tętnice i żyły mają za zadanie:

• Wyprowadzać krew z serca do pozostałych części ciała,
• Doprowadzać krew (bogatą w gazy oddechowe i substancje odżywcze) do serca,

Dzięki nim w naszym ciele regulowane jest ciśnienie, odgrywają one także bardzo ważną rolę w regulacji temperatury ciała i pH. Natomiast naczynia włosowate służą do transportu gazów i składników odżywczych pomiędzy krwią i komórkami ciała.

Tętnice i żyły – różnice

Tętnice i żyły różnią się od siebie funkcją i budową. Tętnice (czyli arterie) wyprowadzają krew z serca, ich ściany są szerokie i napięte. Ponieważ ciśnienie przepływające przez arterie jest wyższe, posiadają one grubą warstwę środkową i więcej elementów sprężystych oraz komórek mięśniowych.

Żyły doprowadzają krew do serca, ich ściany są cienkie i wiotkie, żyły mają większe światło niż tętnice oraz posiadają zastawki. Ich funkcją jest zapobieganie cofaniu się krwi.

Zarówno tętnice, jak i żyły dzielimy na naczynia małe, średnie i duże. Małe tętnice to naczynia typu mięśniowego. Tętnice średnie to tzw. arterie mieszane – są one formami pośrednimi pomiędzy arteriami sprężystymi i mięśniowymi. Duże arterie to naczynia typu sprężystego. Specjalnym rodzajem tętnicy jest aorta – to główna i największa tętnica w naszym ciele.

Tętnice i żyły szyjne

Naczynia krwionośne szyjne mają za zadanie doprowadzić utlenowaną krew do mózgu. Leżą one po obu stronach krtani. Wyróżniamy tętnicę szyjną wspólną, a także tętnicę szyjną zewnętrzną i wewnętrzną. Analogicznie z nimi przebiega pień żył szyjnych wewnętrznych i zewnętrznych.

Tętnice i żyły kończyny dolnej

Tętnice i żyły kończyny dolnej to żyły głębokie i powierzchowne. Towarzyszą one naczyniom chłonnym oraz nerwom. Żyły głębokie poniżej żyły podkolanowej występują najczęściej w liczbie 2 lub 3 i towarzyszą jednoimiennym tętnicom.

Tętnice i żyły kończyny górnej

Tętnice i żyły kończyny górnej to wyposażone w zastawki żyły głębokie (które towarzyszą tętnicom, najczęściej jako dwie oddzielne żyły) i żyły powierzchowne (którym towarzyszą pnie limfatyczne i gałęzie nerwowe i nie posiadają odpowiadających tętnic). System żylny jest lepiej wykształcony po stronie tylnej dłoni, natomiast system tętnic jest lepiej wykształcony po stronie przedniej.

Choroby układu krwionośnego

Do najbardziej znanych chorób układu krwionośnego należą:

• Choroba Bürgera – czyli zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń, występuje najczęściej u mężczyzn w wieku 20 – 40 lat, w wyniku nadmiernego palenia tytoniu,
• Zespół Kawasakiego – zapalenie dużych naczyń wieńcowych o nieznanej etiologii,
• Choroba Raynauda – napadowy skurcz tętnic rąk,
• Miażdżyca – choroba ta wynika z odkładania się na wewnętrznych ścianach tętnic złogów cholesterolu – w efekcie dochodzi do zmniejszenia światła naczyń krwionośnych i zaburzeniu dopływu krwi do tkanek ciała,
• Tętniaki – mogą powstawać we wszystkich tętnicach i w sercu, w ich wyniku dochodzi do zwężenia światła tętnicy,
• Zakrzepica żył – inaczej niedrożność żył i tętnic, może występować jako zakrzepica żył głębokich (kiedy skrzepy powstają w kończynach dolnych, zakrzepica żył powierzchniowych, zakrzepica żył wątrobowych (zaburzenia w krzepnięciu krwi w żyłach wątroby),
• Zatorowość płucna – w wyniku zakrzepicy żył głębokich może dojść do zwężenia lub zamknięcia tętnicy płucnej,
• Zawał mięśnia sercowego – do zawału dochodzi wskutek zatkania skrzepem tętnicy wieńcowej,
• Zespół Takayasu – uwarunkowana genetycznie choroba zapalna tętnic, najczęściej występuje u młodych kobiet,
• Zwężenie tętnic – wskutek zamykania się światła tętnic może dojść do niedotlenienia mózgu, a nawet jego udaru. Niedokrwienie mózgu grozi poważnymi konsekwencjami – u chorego może dojść do uszkodzeń niektórych obszarów mózgu i upośledzenia.
• Żylaki kończyn dolnych – inaczej przewlekła niewydolność żylna – to choroba, w wyniku której odcinki żył powierzchownych są zmienione chorobowo – nienaturalnie pogrubione i poskręcane.